آموزش فیلمبرداری

فصل ۱: مبانی و تجهیزات اولیه

۱. انتخاب دوربین:

• گوشی هوشمند: برای شروع، بسیاری از گوشی‌های امروزی کیفیت بسیار مناسبی دارند (حداقل 1080p و ترجیحاً 4K). از حالت Pro یا فیلمبرداری حرفه‌ای آن استفاده کنید.
• دوربین بدون آینه (Mirrorless) یا DSLR: انعطاف‌پذیری و کیفیت تصویر بالاتری ارائه می‌دهند. کنترل کامل روی تنظیمات دارند.
• دوربین سینمایی (Cinema Camera): برای کارهای حرفه‌ای و دارای امکانات پیشرفته‌تری مانند ضبط RAW هستند.

۲. سه‌پایه (Tripod):

• یک سه‌پایه محکم و باکیفیت برای ثابت کردن تصویر و جلوگیری از لرزش ضروری است. برای نماهای حرکتی، از گیمبال (Gimbal) استفاده کنید.

۳. صدا:

• صدای باکیفیت نیمی از موفقیت یک فیلم است.
  • میکروفون داخلی دوربین: معمولاً کیفیت پایینی دارد.
  • میکروفون شاتگان (Shotgun): روی دوربین نصب می‌شود و صدا را از جهت خاصی ضبط می‌کند.
  • میکروفون لاوالیر (Lavaliere): به یقه فرد متصل می‌شود و برای مصاحبه‌ها عالی است.
  • ضبط‌کننده صدا (Recorder): برای کیفیت حرفه‌ای‌تر.

۴. نور:

• از نور طبیعی (خورشید) تا حد امکان استفاده کنید.
• برای کنترل نور، از رفلکتور (بازتاب‌دهنده نور) استفاده کنید.
• برای فیلمبرداری در محیط‌های داخلی یا شب، چراغ‌های LED مناسب هستند.

۵. تجهیزات جانبی:

• کارت حافظه: با سرعت بالا (برای ضبط 4K) و ظرفیت کافی.
• باتری اضافی: همیشه باتری‌های شارژ شده یدک داشته باشید.

فصل ۲: تنظیمات دوربین برای فیلمبرداری دقیق

این بخش، قلب آموزش است. برای کنترل کامل بر تصویر، باید با حالت دستی (Manual) کار کنید.

۱. رزولوشن و نرخ فریم (Resolution & Frame Rate):

• رزولوشن: حداقل روی 1080p (Full HD) و در صورت امکان 4K تنظیم کنید. فیلمبرداری با 4K در مرحله ادیت انعطاف‌پذیری بیشتری برای کراپ (برش) تصویر می‌دهد.
• نرخ فریم (FPS):
  • 24fps (23.976): استاندارد سینمایی. حس فیلمیک و طبیعی به تصویر می‌دهد.
  • 25fps: استاندارد پخش در ایران و اروپا (PAL).
  • 30fps (29.97): استاندارد پخش در آمریکا (NTSC). برای ویدیوهای اینترنتی رایج است.
  • 60fps یا更高: برای اسلوموشن (Slow Motion) استفاده می‌شود. شما با 60fps فیلمبرداری می‌کنید و در نرم‌افزار ادیت، آن را به 24 یا 30fps تبدیل می‌کنید تا حرکت آهسته ایجاد شود.

۲. دیافراگم (Aperture) - f-stop:

• دهانه لنز است که میزان نور ورودی و عمق میدان (Depth of Field) را کنترل می‌کند.
• عدد f پایین (مثلاً f/1.8): نور بیشتری وارد می‌شود و عمق میدان کم است (پس‌زمینه محو یا بوکه).
• عدد f بالا (مثلاً f/16): نور کمتری وارد می‌شود و عمق میدان زیاد است (همه چیز در کادر واضح است).
• برای پرتره‌ها یا جدا کردن سوژه از پس‌زمینه، از دیافراگم باز (مثلاً f/2.8) استفاده کنید. برای فیلمبرداری از مناظر، از دیافراگم بسته (مثلاً f/11) استفاده کنید.

۳. سرعت شاتر (Shutter Speed):

• مدت زمانی که شاتر دوربین باز می‌ماند تا نور به سنسور برسد.
• قانون 180 درجه: برای حرکت طبیعی، سرعت شاتر باید حدود دو برابر معکوس نرخ فریم باشد.
  • برای 24fps: سرعت شاتر ≈ 1/50 ثانیه
  • برای 30fps: سرعت شاتر ≈ 1/60 ثانیه
  • برای 60fps: سرعت شاتر ≈ 1/120 ثانیه

۴. ایزو (ISO):

• حساسیت سنسور دوربین به نور.
• ایزو پایین (مثلاً 100-400): نویز کمتر، کیفیت بالاتر. همیشه سعی کنید در پایین‌ترین ایزو ممکن فیلمبرداری کنید.
• ایزو بالا (مثلاً 3200+): نویز تصویر افزایش می‌یابد. فقط در شرایط کم‌نور از ایزو بالا استفاده کنید.

۵. تراز سفیدی (White Balance - WB):

• اطمینان حاصل می‌کند که رنگ سفید در تصویر، واقعی به نظر برسد.
• از حالت اتوماتیک خارج شوید و آن را به صورت دستی تنظیم کنید.
  • روی یک سطح سفید یا خاکستری خنثی در همان محیط فوکوس کنید و تراز سفیدی را تنظیم کنید.
  • یا از مقادیر از پیش تعیین‌شده (Tungsten برای نور زن، Daylight برای نور روز و ...) استفاده کنید.

۶. فوکوس (Focus):

• فوکوس دستی (Manual Focus): برای کنترل دقیق، به‌ویژه در سینما، استفاده از فوکوس دستی حیاتی است. از قابلیت Peaking (هایلایت کردن نواحی فوکوس‌شده) و Zoom Digital روی مانیتور دوربین برای کمک به فوکوس دقیق استفاده کنید.
• فوکوس خودکار (Auto Focus): برای موقعیت‌های سریع یا ویدیوهای یوتیوبی می‌تواند مفید باشد. سیستم‌های جدید (مانند Dual Pixel AF) بسیار دقیق هستند.

فصل ۳: ترکیب‌بندی (Composition)

قوانین ترکیب‌بندی به جذاب‌تر شدن تصویر شما کمک می‌کنند.

• قاعده یک‌سوم (Rule of Thirds): کادر را به ۹ قسمت مساوی تقسیم کنید و سوژه خود را روی خطوط یا نقاط تقاطع قرار دهید.
• فضای منفی (Negative Space): فضای خالی در اطراف سوژه می‌تواند حس دراماتیک یا آرامش ایجاد کند.
• عمق (Depth): با قرار دادن عناصر در پیش‌زمینه، میان‌زمینه و پس‌زمینه، به تصویر خود عمق ببخشید.
• خطوط پیشرو (Leading Lines): از خطوط (مانند جاده، دیوار و ...) برای هدایت چشم بیننده به سمت سوژه اصلی استفاده کنید.
• قاب در قاب (Framing): از پنجره، درگاه یا شاخه‌های درخت برای قاب‌گیری سوژه اصلی استفاده کنید.

فصل ۴: حرکت دوربین

• ثابت (Static): دوربین روی سه‌پایه ثابت است. کلاسیک و مستحکم.
• پن (Pan): حرکت دوربین به چپ و راست روی محور ثابت.
• تیلت (Tilt): حرکت دوربین به بالا و پایین روی محور ثابت.
• تراکینگ/ دالی (Tracking/Dolly): حرکت فیزیکی دوربین به سمت جلو، عقب یا کنار سوژه.
• تراکینگ جانبی (Trucking): حرکت دوربین به چپ یا راست، موازی با سوژه.
• گیمبال (Gimbal/Stabilizer): برای حرکت‌های نرم و ثابت در حین راه رفتن.

نکته کلیدی: هر حرکت دوربین باید دلیلی داشته باشد و داستان را پیش ببرد.

فصل ۵: برنامه‌ریزی و تولید

۱. فیلمنامه/سناریو (Script):

• داستان، دیالوگ‌ها و اقدامات را به طور دقیق بنویسید.

۲. استوری‌برد (Storyboard):

• هر نما را به صورت طراحی ساده ترسیم کنید. این کار به شما کمک می‌کند کادر و زاویه دوربین را از قبل تصور کنید.

۳. لیست نماها (Shot List):

• فهرستی از تمام نماهایی که باید فیلمبرداری کنید، به ترتیبِ مکان. این کار راندمان تولید را大大提高 می‌کند.

۴. برنامه زمان‌بندی (Schedule):

• زمان‌بندی دقیق برای روز فیلمبرداری.

فصل ۶: مرحله پس‌تولید (ادیت)

• انتخاب نرم‌افزار: از نرم‌افزارهای ساده مانند iMovie یا Adobe Premiere Rush تا نرم‌افزارهای حرفه‌ای مانند Adobe Premiere Pro, Final Cut Pro یا DaVinci Resolve.
• مراحل ادیت:
  1. سازماندهی: تمام فیلم‌ها را در یک پوشه مرتب کنید.
  2. انتخاب نما (Selecting): بهترین نماها را انتخاب کنید.
  3. اسمبلی (Assembly): چیدن نماها به ترتیب داستان.
  4. ادیت دقیق (Fine Cut): تنظیم دقیق زمان‌بندی برش‌ها.
  5. اصلاح رنگ (Color Grading): یکنواخت کردن رنگ نماها و ایجاد حس و حال دلخواه.
  6. صداگذاری (Sound Design): اضافه کردن موسیقی، افکت‌های صوتی و میکس صدا.
  7. تایتل و گرافیک: اضافه کردن نوشته‌ها و جلوه‌های بصری.
  8. خروجی گرفتن (Export): خروجی گرفتن با فرمت و تنظیمات مناسب (مثلاً H.264 برای اشتراک‌گذاری در اینترنت).

نکته نهایی: تمرین، تمرین، تمرین!